Tinh hoa Trà Đạo
Điểm danh những vùng trà shan tuyết cổ thụ nổi tiếng của Việt Nam
Trà Shan Tuyết Cổ Thụ từ lâu được ví như “vàng xanh” của núi rừng Tây Bắc. Được sinh trưởng bởi môi trường hoàn toàn hoang dã, mây mù quanh năm bao phủ, phơi mình dưới nắng và gió suốt hàng trăm năm đã tạo nên nét đặc trưng riêng biệt cho dòng trà này.
Chính môi trường sống hoang dã, sinh trưởng ở những vùng núi cao từ 1200 – 2500m so với mực nước biển, không có tác động của con người này lại giúp cho cây trà có tuổi thọ rất cao, từ 300 đến 500 năm tuổi và vươn mình thành những cây cổ thụ to lớn.
Hiện nay, theo ghi nhận, có 5 tỉnh miền núi Tây Bắc nổi tiếng với loại trà tuyệt hảo này: Hà Giang, Lào Cai, Yên Bái, Sơn La, Điện Biên. Trong bài viết này, Hãy cùng Bách Liên tìm hiểu về những vùng trà nổi tiếng này nhé!
Hà Giang là một trong những tỉnh có vùng chè Shan lâu đời nhất nước ta. Khí hậu vùng núi cao quanh năm mát mẻ, nhiều mây mù nên chè ở đây búp to, được phủ một lớp lông tơ mịn như nhung, trắng như tuyết. Các gốc chè có độ tuổi từ 300 năm, thân to, có cây đường kính lên đến hàng mét, lá và búp trà to khác với các loại chè khác; người hái phải trèo lên mới thu hoạch được.
Ở Hà Giang, chè Shan phân bố hầu khắp các huyện, trong đó các vùng chè cổ thụ đều có độ cao từ 300 – 1.000m. Cho đến nay, một số vùng trong tỉnh có tính đặc trưng cao cho các tiểu vùng sinh thái có chè Shan như: Lũng Phìn (Đồng Văn) đại diện cho vùng cao núi đá vôi; Phìn Hồ (Hòang Su Phì) đại diện cho vùng cao núi đất; Tham Vè, Bó Đướt (Vị Xuyên) đại diện cho vùng chè cổ nhất Việt Nam. Đây cũng chính là những địa phương có sản phẩm chè Shan tuyết thơm ngon nổi tiếng.
Chè Shan Hà Giang được chế biến theo phương pháp thủ công của người Mông, người Dao… phải chế biến và bảo quản sao cho khéo léo để không làm hỏng mất vị và công dụng của chè Shan tuyết. Từ khâu hái che đến khi ra thành phẩm, người dân đều phải tuân theo một quy trình nghiêm ngặt.
Nước trà Shan Tuyết có màu vàng như mật ong và cả một chút “tuyết” của lá trà trôi bồng bềnh trên mặt nước. Nhấp một chén trà đưa lên miệng sẽ cảm nhận được hương thơm dìu dịu rồi đến vị hơi đắng nơi đầu lưỡi nhưng vị ngọt thanh ngay sau đó sẽ lan tỏa khắp khoang miệng.
Mọc hoang dã dọc theo những triền núi và đỉnh núi ở độ cao 1800m của vùng đại ngàn cách huyện Bắc Yên 14 km, những đồi chè Shan Tuyết ở Tà Xùa cao 2 – 20m mang một hương vị riêng mà không cây trà nào ở vùng khác có được.
Loại trà này đặc biệt quý hiếm vì sản lượng mỗi năm chỉ khoảng vài trăm kg. Nhờ có khi hậu đặc biệt, 4 mùa rõ rệt trong một ngày, chênh lệch nhiệt độ ngày và đêm lớn mà trà cổ thụ Shan Tuyết Tà Xùa có những nét rất riêng: vị chát rất thanh và dư vị ngọt kéo dài. Trà shan tuyết Tà Xùa không chỉ được ưa chuộng bởi những người uống trà lâu năm mà còn được công chúng trong và ngoài nước đánh giá cao.
Trà Shan Tuyết Cổ Thụ Tà Xùa – Sơn La Vinh dự thuộc Top 6 loại trà ngon nhất thế giới. Bởi vậy mà giá của loại trà này luôn nhỉn hơn so với các loại trà Shan tuyết cổ thụ khác.
Được mệnh danh là “quê hương, nơi phát tích của cây trà trên thế giới”, vùng đất này hiện còn lưu giữ rừng trà cổ thụ ở độ cao 900-1400m với trên 84.000 cây lão trà hoang dã.
Người H’mong ở đây từ xưa đã trồng trà trong rừng sâu và coi đây như một thứ cây thuốc, như một tín ngưỡng linh thiêng mà tổ tiên họ truyền lại, vì vậy nên cây trà ở đây không hoàn toàn là hoang dã. Với khí hậu riêng biêt, độ nắng nhiều quanh năm, trà ở đây có vị chát nhiều, để lại ấn tượng sau khi uống. Đây là loại trà được những người uống trà lâu năm rất ưa chuộng.
Yên Bái có 3 vùng trà Shan tuyết nổi tiếng là Suối Giàng, Sùng Đô, Suối Quyền.
Trà shan tuyết cổ thụ Suối Giàng là một trong những loại trà tồn tại lâu đời nhất Việt Nam. Hương vị của trà shan tuyết Suối Giàng rất đặc trưng, không giống như các vùng chè cổ thụ khác. Cũng là tiền chát dịu, hậu ngọt rất sâu nhưng cho vị nhẹ nhàng hơn các vùng khác.Nước chè sóng sánh như mật ong rừng, sau khi uống vị ngọt, đượm cảm nhận được vị của chè rất lâu như hương của núi rừng tan dần trong miệng.
Vùng trà Shan tuyết ở Tả Thàng, huyện Mường Khương, tỉnh Lào Cai là vùng trà cổ thụ mới phát hiện nên còn nguyên sơ và mộc mạc của rừng chè cổ thụ Tây Bắc. Những cây chè ở Lào Cai có cổ to, gốc và thân cây rêu mốc, cành lá xum xuê, có nhiều cây cao lên đến hàng chục mét thẳng đứng như thể muốn hững trọn những tinh chất quý từ đất trời.
Cây chè ở Tả thàng có những cây tuổi thọ tới gần 500 tuổi và nhiều cây cao tuổi hơn chưa xác định được niên đại. Lá chè ở những cây cổ thụ này to bằng cả bàn tay người hái, thân cây chè phải 2-3 người ôm mới xuể.
Cây Chè ở Tả Thàng cho Trà chất lượng tốt hơn như vị hậu ngọt sâu, mùi thơm trong trà có vị lúa mới như cốm non ở mỗi độ thu về. Trà Shan tuyết cổ thụ Tả Thàng cũng có thể được chế biến đa dạng thành nhiều loại trà khác nhau như trà xanh, bạch trà, hồng trà, trà đen…
Điện Biên có địa hình phức tạp, chủ yếu là đồi núi cao với độ cao trung bình từ 300m-1800m so với mực nước biển và có nguồn địa chất, thổ nhưỡng dồi dào. Khí hậu tại đây có mùa đông rất lạnh nhưng thường kéo dài ngắn hơn, nhiệt độ trung bình của năm là khoảng 20°C. Vùng đất Tủa Chùa với độ cao khoảng 1200m so với mực nước biển, với diện tích rừng trà cổ thụ lên đến gần 30ha với 10000 cây chè đã 300 năm tuổi.
Cây chè Shan tuyết ở đây có độ cao từ 8-15m, có những cây to thì 3-4 người ôm không xuể. Thân cây sần sùi, lá có màu xanh tươi và dài hơn so với các cây chè khác. Cây chè Shan tuyết Tủa Chùa sinh trưởng và phát triển tự nhiên, không hề dùng bất kỳ sự chăm bón bởi chúng tự thích nghi với điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu nơi đây, đặc biệt là cây chè này tự sản sinh ra một loại kháng thể giúp chống lại sâu bệnh
Thời gian thu hoạch trà Tủa Chùa là vào tháng 3 đến hết tháng 10 âm lịch hàng năm, nhưng chất lượng nhất phải kể đến vụ xuân. Sau một mùa đông dài và khắc nghiệt, cây chè hấp thu các dưỡng chất tinh túy nhất nên phẩm trà vụ xuân mang đến hương thơm và vị ngon ấn tượng nhất.
