Lão Trần Bì | Vỏ Quýt Khô

Lão Trần Bì là gì?

Lão Trần Bì, hay còn gọi là Trần Bì, là một vị thuốc quý trong Đông y, được chế biến từ vỏ của quả quýt chín (thường là quýt Tân Hội, Quảng Đông, Trung Quốc) đã được phơi khô và ủ lâu năm, ít nhất là 3 năm, thậm chí có thể lên đến hàng chục năm.

Càng để lâu, tinh dầu trong vỏ quýt càng được chuyển hóa, vị đắng gắt ban đầu dần mất đi, thay vào đó là hương thơm dịu nhẹ, trầm ấm và hậu vị ngọt sâu. Vì vậy, trong giới y học cổ truyền Trung Quốc có câu “một lạng trần bì, một lạng vàng” để thể hiện giá trị của Lão Trần Bì, đặc biệt là những loại được ủ lâu năm.

Trần bì thu hoạch chia làm 4 giai đoạn thu hái: là thanh bì, vi hồng, nhị hồng và đại hồng, từ lúc trái còn xanh, đến điểm hồng, đến hồng quá nửa, rồi đỏ hồng hoàn toàn. Trái xanh có nhiều tinh dầu nhất, thường được hái sớm, làm dược liệu hoặc Phổ Nhĩ quýt. Trái chín đỏ hoàn toàn ít tinh dầu nhất, bù lại có vị ngọt, thường được dùng để nấu ăn. Lão Trần Bì mà chúng tôi lựa chọn là loại ở giữa, Nhị Hồng vừa chín, lượng tinh dầu nhiều, cân bằng với vị đường của trái chín. Đặc trưng của Trần Bì là hương thơm, vị ngọt, rất ít đắng, và giá trị càng cao thì càng không đắng.

Đặc trưng hương vị của Lão Trần Bì

• Hương thơm: Ban đầu, vỏ quýt tươi có mùi tinh dầu gắt. Sau khi ủ lâu năm, mùi hương này dần chuyển thành một hương thơm dịu nhẹ, trầm ấm, có chiều sâu, thoang thoảng chút hương gỗ, cam thảo hoặc dược liệu.
• Vị giác: Vị đắng gắt và the cay của vỏ quýt tươi đã được chuyển hóa gần hết. Thay vào đó, Lão Trần Bì mang một hậu vị ngọt dịu, thanh thoát, lan tỏa rất lâu trong khoang miệng và cổ họng, không còn cảm giác đắng.
• Sự kết hợp: Lão Trần Bì thường được kết hợp với các loại trà, đặc biệt là trà Phổ Nhĩ, để làm giảm vị ngậy, tăng thêm sự hài hòa và làm nổi bật hương vị của trà.

Hướng dẫn sử dụng Lão Trần Bì

Bạn có thể sử dụng Lão Trần Bì (vỏ quýt ủ lâu năm) theo nhiều cách khác nhau, từ pha trà, nấu ăn đến các bài thuốc Đông y. Dưới đây là một số hướng dẫn phổ biến:

Pha trà Lão Trần Bì

Đây là cách đơn giản và phổ biến nhất để thưởng thức Lão Trần Bì. Hương vị ấm áp và hậu vị ngọt của nó rất phù hợp để pha riêng hoặc kết hợp với các loại trà khác.

Chuẩn bị: Lão Trần Bì (khoảng 2-5g, tùy khẩu vị), ấm trà, nước sôi.

Cách pha:

• Rửa sơ Lão Trần Bì bằng nước ấm để loại bỏ bụi bẩn. Bạn có thể xé nhỏ miếng vỏ để tinh dầu dễ tiết ra hơn.
• Cho Lão Trần Bì vào ấm, tráng nhanh một lượt nước sôi rồi đổ bỏ (giúp làm ấm vỏ và “đánh thức” hương thơm).
• Chế nước sôi (khoảng 95°C) vào ấm, ủ từ 3-5 phút là có thể thưởng thức. Bạn có thể hãm lại 2-3 lần, hương vị vẫn còn thơm nhẹ.
• Nếu kết hợp với trà (như trà Phổ Nhĩ), bạn cho cả trà và Lão Trần Bì vào ấm và pha như bình thường.

Dùng trong nấu ăn

Lão Trần Bì là một loại gia vị đặc trưng trong ẩm thực Trung Hoa, đặc biệt là ẩm thực Quảng Đông. Nó giúp tăng thêm hương vị và làm món ăn trở nên độc đáo hơn.

• Nấu cháo/canh: Thêm một vài miếng Lão Trần Bì vào nồi cháo hoặc canh hầm giúp tăng hương vị, làm ấm bụng và hỗ trợ tiêu hóa.
• Các món hầm: Lão Trần Bì thường được dùng để hầm các món như gà, vịt, hoặc súp xương. Hương thơm của nó giúp át mùi tanh và làm cho nước dùng thêm đậm đà.
• Chế biến món ăn: Một số món ăn nổi tiếng có sử dụng Lão Trần Bì như gà hầm Trần Bì, cháo Trần Bì, hoặc các món tráng miệng như chè đậu đỏ.

Sử dụng trong y học cổ truyền

Lão Trần Bì được coi là một vị thuốc quý trong Đông y để chữa một số bệnh thông thường.

• Trị đầy bụng, khó tiêu: Lấy vài miếng Lão Trần Bì rửa sạch, hãm với nước sôi trong 10-15 phút rồi uống.
• Hỗ trợ trị ho có đờm: Lão Trần Bì có thể sắc độc vị hoặc kết hợp với một số dược liệu khác như gừng tươi, cam thảo để uống.

Lưu ý quan trọng

• Liều lượng trung bình của trần bì là từ 4 – 12g mỗi ngày. Không nên dùng quá liều mà không có hướng dẫn từ thầy thuốc.
• Lão Trần Bì có tính ôn, vị đắng. Những người có cơ địa nóng trong hoặc bị táo bón nên hạn chế sử dụng.
• Phụ nữ mang thai và đang cho con bú nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
• Bảo quản Lão Trần Bì ở nơi khô ráo, thoáng mát để tránh ẩm mốc.