Trà Shan Tuyết Cổ Thụ – Tủa Chùa (Điện Biên)

Nguồn gốc Trà Shan Tuyết

Trà Shan Tuyết là tên gọi để chỉ loại trà mọc trên núi cao. “Shan” là giống trà, cũng có nghĩa là “sơn” / núi theo cách giải thích của người bản địa. “Tuyết” là để chỉ những búp trà có lớp lông tơ trắng muốt bao phủ bên ngoài.

Trà Shan Tuyết là loại trà ngon bậc nhất phải kể đến các: Shan Tuyết Cổ Thụ Suối Giàng (Yên Bái), trà Shan Tuyết cổ thụ Tây Côn Lĩnh (Hà Giang), Shan Tuyết cổ thụ Tà Xùa (Sơn La). Đây là những tỉnh có độ cao trung bình trên 1.000m, quanh năm có mây mù bao phủ, sự chênh lệnh nhiệt độ giữa ngày và đêm khá lớn. Chính sự thú vị của khí hậu nơi đây đã góp phần tạo nên một loại trà có hương vị thanh mát và hậu vị ngọt ngào.

“Hiện tượng” trà Shan trong giới sành trà

Trước đây, ở Việt Nam chỉ thịnh hành các loại trà xanh truyền thống như Trà Thái Nguyên, Trà Sen, Trà Lài , Trà Ô Long… Còn trà cổ thụ vẫn còn là loại trà rất lạ lẫm. Những người mê trà còn thường hay tìm mua các loại trà nhập từ Trung Quốc về để thưởng thức vì thích cái hương thơm thanh thanh và vị trà nhẹ nhàng. Cái mà các loại trà xanh Việt Nam hồi ấy gần như không có được.

Trong vài năm trở lại đây, trà Shan Tuyết nổi lên như một hiện tượng được những người sành trà tìm kiếm bởi chất lượng và sự tinh tế trong hương vị. Trà Shan Tuyết của Trà Việt được thu hái ở vùng trà, nơi có độ cao khoảng 2400m. Với độ cao này, luôn có sương phủ quanh năm với những rừng trà cổ thụ rộng lớn. Nơi đây cho ra đời loại trà Shan Tuyết có chất lượng và hương vị vượt trội.

Đặc trưng của Shan Tuyết

Điểm đặc trưng dễ nhận thấy nhất của trà Shan Tuyết chính là màu trắng như tuyết của sợi trà. Nhìn kỹ thấy màu trắng bởi những sợi lông tơ nhỏ li ti bám dầy quanh búp trà. Bản thân búp trà tươi khi còn ở trên cây đã được bao phủ bởi lớp lông trắng bạc này.

Đó là cơ chế tự bảo vệ của búp trà để chống chọi với sự khắc nghiệt của thiên nhiên. Cây trà cổ thụ hàng trăm năm tuổi phải tự mình cắm sâu rễ vào lòng đất để hút chất dinh dưỡng nuôi cây, và phải chống chọi với cái lạnh, với mây mù bao phủ quanh năm. Búp trà đã đẹp thế nhưng để giữ nguyên được những sợi lông tơ trắng tinh này sau quá trình chế biến lại là cả một thách thức mà không phải người làm trà nào cũng làm được.

Trà Shan Tuyết là loại trà đặc biệt với những sợi trà phủ lông tơ trắng như tuyết. Búp trà thay vì hái ”một tôm – hai lá ” như các loại trà bình thường, thì ở đây, trà Shan Tuyết chỉ lấy một búp non duy nhất trên chồi cây. Đó phải là những búp trà được ngậm sương, bề mặt búp trà óng ánh bạc như tuyết.

Trà Shan Tuyết Cổ Thụ Tủa Chùa Điện Biên

Ở độ cao hơn 1.400 m so với mực nước biển, xã Sín Chải, huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên là vùng cao nguyên có khí hậu mát mẻ quanh năm. Chính khí hậu và thổ nhưỡng đặc biệt đã giúp cây chè sinh trưởng và phát triển.

Tủa Chùa hiện có gần 600 ha chè, trong đó có khoảng 30 ha với hơn 10.000 cây chè Shan Tuyết cổ thụ hàng trăm năm tuổi. Cây chè được trồng tập trung tại các xã: Tả Phìn, Sính Phình, Tả Sìn Thàng và Sín Chải.

Chè Shan tuyết cổ thụ Tủa Chùa có búp to màu trắng xám. Dưới lá chè có phủ một lớp lông tơ mịn màu trắng nên người dân gọi là chè tuyết. Vào mùa đông, những thân cây chè khẳng khiu, chống chọi lại cái lạnh, sương muối và băng giá. Nhưng khi mùa xuân đến, những cơn mưa xuân và nắng ấm đã tiếp thêm sức sống mãnh liệt cho chè đâm chồi, nảy mầm mang đến một mùa bội thu.

Búp chè sau thu hái, qua nhiều công đoạn chế biến thủ công đòi hỏi nhiều kinh nghiệm. Chè khô thành phẩm khi pha vẫn giữ được màu xanh tự nhiên. Đặc biệt, cây chè ở Tủa Chùa càng già thì càng nhiều búp có vị đanh, hương càng đậm đà. Quyện trong hương trà có cả mùi thơm của cây cỏ núi rừng, pha chút đắng nhè nhẹ ví như cuộc sống của đồng bào Mông trên vùng đất gian khó Tủa Chùa.

Pha chè Shan sao cho đúng vị?

Để pha được một ấm chè ngon, người pha lấy 1 lượng búp khô vừa đủ pha 1 ấm chè. Ấm pha phải dùng loại xứ nung già mới có hương thơm đúng vị.

Đầu tiên quan trọng nhất phải tráng trà để cánh trà ngấm và loại bỏ các bụi bẩn. Tiếp đó chế nước sôi vào đầy ấm để bọt trào ra ngoài, đậy nắp lại, chờ khoảng 1 phút. Chè búp to, nước phải sôi già từ 90-100ºC, nguồn nước pha trà phải dùng giếng khơi hoặc nước mưa. Khi rót trà, cần rót đều ra chén rồi lại rót tiếp lượt hai, tránh chén trà đậm nhạt.