Tìm hiểu về trà đạo & Văn hóa trà đạo trên thế giới

Trà đạo có hàng ngàn năm lịch sử hình thành và phát triển, vì nhiều yếu tố và giá trị của nó mà trà đạo đã du nhập vào nhiều quốc gia khác nhau. Tại mỗi quốc gia, trà đạo sẽ có nhiều điểm khác biệt, nhưng chung quy nhất tinh thần trà đạo luôn luôn hướng tới chính là sự tinh tế và tịnh tâm trong tâm hồn của người pha trà và người thưởng thức. Trong bài viết này, hãy cùng Bách Liên tìm hiểu về trà đạo và văn hoá trà đạo trên thế giới nhé.

Khởi nguồn trà đạo 

Tìm hiểu về nguồn gốc trà đạo

Hiểu một cách đơn giản, “trà đạo” có nghĩa là “thưởng thức trà ngon và cùng đàm đạo những vấn đề trong đời sống”. Vượt ra khỏi ranh giới của việc thưởng thức trà theo cách thông thường, trà đạo ngày càng chứng tỏ vị thế vững chắc của mình –  trở thành bộ môn nghệ thuật thấm đẫm tinh thần triết lý và nhân văn sâu sắc.

Tương truyền, trà đạo vốn được khai sinh ra ở Nhật Bản vào cuối thế kỷ 12, khi nhà sư Eisai có dịp sang Trung Quốc học đạo. Sau nhiều thế kỉ tồn tại, bộ môn này đã trở thành một nét văn hóa truyền thống không thể thay thế được, nhất là đối với người dân ở xứ sở hoa anh đào. Đồng thời, trong bối cảnh các hoạt động trao đổi và giao lưu văn hóa ngày càng rộng mở, trà đạo đã dần được truyền bá rộng rãi trên phạm vi toàn thế giới. 

Tìm hiểu về trà đạo và sự phổ biến

Cùng với sự phổ biến của văn hóa trà trên toàn thế giới, trà đạo đã từng bước chinh phục giới sành trà và trở thành “trào lưu” thời thượng được nhiều người tham gia hưởng ứng. Khởi nguồn từ Nhật Bản xa xôi, nét văn hóa này đã nhanh chóng lan rộng ra khắp các quốc gia láng giềng từ Âu sang Á. Đặc biệt, trà đạo ở mỗi quốc gia lại có những nét khác biệt riêng, mang dấu ấn văn hóa truyền thống vô cùng sâu sắc. Có thể nói, ở bất cứ nơi đâu có trà xuất hiện, ở đó đều có bóng dáng của nền văn minh trà đạo thanh cao, tinh tế.

Các nước có nền văn hóa về trà lâu đời, độc đáo

Bên cạnh Nhật Bản, một số quốc gia sở hữu nền văn hóa trà đạo có lịch sử lâu đời chính là Trung Quốc, Việt Nam và Hàn Quốc – với những điểm độc đáo không thể nào nhầm lẫn. Chúng ta cùng đi tìm hiểu trà đạo của các quốc gia này nhé!

Tìm hiểu về trà đạo qua từng quốc gia 

Tìm hiểu về trà đạo Việt Nam 

Điểm nổi bật trà đạo Việt Nam

Theo những ghi chép lịch sử, nền trà đạo nước ta vốn bắt nguồn từ chè Nguyên – một loại hình thưởng trà được phát minh dưới thời nhà Lê, vốn chỉ dành riêng cho tầng lớp vua chúa và quý tộc. Đỉnh cao của hình thức này rơi vào đầu nhà Nguyễn, về sau được lan truyền rộng rãi trong khắp mọi tầng lớp nhân dân.

Đối với người dân nước Việt, tìm hiểu về trà đạo không chỉ là “sợi dây nối” giúp mối quan hệ giữa người với người thêm khăng khít mà còn là đại diện cho văn hóa ứng xử kính trên nhường dưới, đề cao lễ nghĩa và phép tắc trong đời sống thường ngày. Một trong những điểm nổi bật và ấn tượng tấn của trà đạo Việt Nam chính là nghệ thuật pha trà vô cùng đặc sắc. Người thưởng thức trà phải am tường cách sử dụng trà cụ, đồng thời kiểm soát được độ sôi và nguồn nước, đảm bảo giữ lại trọn vẹn hương vị vốn có của trà. Bên cạnh đó, việc sử dụng các loại trà thơm ngon thượng hạng cũng là một điểm cộng to lớn, góp phần tạo nên nét cuốn hút của văn hóa trà đạo ở nước ta nói riêng.

Trà cụ, cách thưởng trà đạo Việt Nam

Không cầu kì và hoa mĩ như những người bạn láng giềng, bộ trà cụ của người Việt nhìn chung khá đơn giản. Một bộ trà cụ đầy đủ thường bao gồm: ấm trà, chén trà, khay, kỷ và hỏa lò. Những vật dụng này chủ yếu làm từ đất sét, thủy tinh hoặc kim loại. Một buổi thưởng trà lý tưởng của người Việt phải có sự đi kèm của ánh nến ấm áp, hương trầm lắng đọng cùng với hoa tươi dịu nhẹ. Nhìn chung, trà đạo Việt Nam không bị áp đặt bởi nhiều quy chuẩn về hình thức và cách thức, miễn sao những người tham gia có thể tận hưởng trọn vẹn hương vị độc đáo của trà cũng như đắm mình trong những câu chuyện đời thường ấm áp.

Tìm hiểu về trà đạo Trung Quốc

Điểm nổi bật của trà đạo Trung Quốc

Bên cạnh Nhật Bản, Trung Quốc cũng là một trong số những quốc gia sở hữu nền văn hóa thưởng trà lâu đời nhất nhì thế giới. Với lợi thế là cái nôi sản sinh ra cây trà, người dân Trung Quốc đã dành nhiều công sức để nghiên cứu, biến trà từ một sản vật nội địa trở thành loại đồ uống tiếng tăm có mặt trên toàn thế giới. Đặc biệt, quốc gia này còn may mắn sở hữu vô số loại trà quý hiếm với hương vị có một không hai, tạo tiền đề cho nền văn minh trà đạo ngày càng lan rộng và phát triển.

Bên cạnh hương vị thơm ngon, trà đạo Trung Quốc rất đề cao chữ “mỹ”. Điều này có nghĩa là mọi quy trình chọn lựa và pha chế trà đều phải được kiểm soát kỹ lưỡng. Tất cả các nguyên liệu từ ấm, trà, nước cho đến cách pha nhất định phải dung hòa với nhau, hướng đến việc tạo ra một tổng thể thật mỹ miều, ấn tượng. Chưa kể, trà đạo Trung Quốc còn nổi tiếng với nghệ thuật pha trà Kungfu thanh cao và thời thượng vô cùng.

Trà cụ, cách thưởng trà đạo Trung Quốc

Đối với người Trung Quốc, một bộ trà cụ cơ bản cần phải có đủ: bàn trà, ấm trà, chén tống, chén trà, ống ngửi, thông ấm, thẻ múc trà, kẹp chén, gạt trà, phễu và phễu lọc. Vì đề cao chữ mỹ cũng như hương vị của tách trà nên những yêu cầu dành cho trà cụ thường được đánh giá hết sức khắt khe.

Tương ứng bộ trà cụ nêu trên cách pha trà và thưởng trà của người dân Trung Hoa cũng tương đối phức tạp, bao gồm nhiều bước, nhiều công đoạn khác nhau. Người ta sẽ lấy chén trà úp lên ống ngửi, sau đó nhanh chóng lật ngược lại sao cho nước trà chảy tràn từ ống sang chén, mang theo toàn bộ hương thơm tinh tế sẵn có của trà. Tiếp đến, họ dùng hai tay kẹp giữ chén trà và ống ngửi, đưa chén lên sát mũi rồi từ từ lăn chén để cảm nhận được hương trà khe khẽ. Lưu ý, chỉ sử dụng ba ngón tay để kẹp chén trà khi uống, tạo thành thế “tam long giá ngọc” đặc biệt vô cùng.

Tìm hiểu về trà đạo Nhật Bản 

Điểm nổi bật của trà đạo Nhật Bản (trà có hương vị đặc biệt vị umami, nghệ thuật pha trà,…)

Được mệnh danh là quê hương khai sinh ra bộ môn trà đạo lừng danh khắp chốn, ấy vậy nhưng ít ai biết rằng văn hóa thưởng trà của người Nhật lại ít nhiều chịu ảnh hưởng bởi đất nước láng giềng Trung Quốc.

Tuy nhiên, trà đạo Nhật Bản lại gây nên dấu ấn mạnh mẽ trong lòng người thưởng thức bởi sự tỉ mỉ, chỉn chu và đậm đà phong vị khác biệt của xứ sở hoa anh đào. Trong đó, hai điểm nổi bật nhất của trà đạo Nhật Bản chính là hương vị umami có một không hai cùng nghệ thuật pha trà hiếm có, khó tìm.

Đối với người Nhật, trà đạo chính là phương thức giúp con người thanh lọc tâm hồn, loại bỏ những điều không may thông qua việc hòa mình với thiên nhiên tươi mát. 4 nguyên tắc cơ bản của trà đạo Nhật Bản là: hòa – kính – thanh – tịch, kèm theo đó là những chuẩn mực nhất quán về không gian, nước pha, quy cách thực hiện và lễ nghi khi thưởng thức.

Trà cụ, cách thưởng trà đạo Nhật Bản

Bộ dụng cụ pha trà của người Nhật sẽ bao gồm: kama – nồi nấu nước, furo – bếp đun nước, hishaku – gáo tre múc nước, mizushashi – hũ đựng nước để rửa bát trà/châm thêm nước, kensui – hũ đổ nước dư từ bát trà, usuki – bát trà và chawan – bát trà. Tương tự, cách thưởng trà của người Nhật cũng được đánh giá cao bởi sự tỉ mỉ và công phu. Đầu tiên, người uống trà sẽ đón bát trà bằng tay phải, sau đó đặt vào lòng bàn tay trái. Tiếp theo, tiến hành xoay bát trà 3 vòng (theo chiều kim đồng hồ) bằng tay phải. Sau khi nhấp môi thì nhanh chóng dùng tay phải lau đi phần miệng bát vừa chạm vào trước khi xoay bát ngược chiều kim đồng hồ và gửi lại cho trà chủ. 

Tìm hiểu về trà đạo Hàn Quốc 

Điểm nổi bật của trà đạo Hàn Quốc

Nếu trà đạo Trung Quốc đề cao chữ “mỹ” và Nhật Bản đề cao chữ “đạo” thì văn hóa thưởng trà của người Hàn Quốc lại có phần phóng khoáng hơn. Điểm ấn tượng của trà đạo Hàn Quốc nằm ở vị trà thơm ngon cùng với cung cách pha trà vô cùng độc đáo. Có thể nói, văn hóa trà đạo của xứ sở kim chi tuy phát triển sau nhưng lại được kế thừa gần như trọn vẹn những tinh hoa dân giã, thoát ra khỏi những ước lệ và ràng buộc khắt khe tồn tại từ trước đến nay.

Trà cụ, cách thưởng trà đạo Hàn Quốc

Bộ trà cụ:

Thường tối giản, tinh tế: ấm trà, chén trà, dĩa lót chén, đồ chuyền nước, hũ đựng trà và thẻ đong trà. Chất liệu gốm Hagi tráng men dày, kiểu dáng và màu sắc nhã nhặn, thể hiện sự tao nhã.

Cách thức thưởng trà:

Khách ngồi cách xa bàn trà, thể hiện sự tôn trọng. Chủ nhà rót trà vào tách, đặt trên khay gỗ, mời từng người một cách chu đáo. Khách chỉ được thưởng thức 2 lượt trà, thể hiện sự trân quý. Khi rót trà: tách khách bên trái, chén chủ bên phải, thể hiện sự phân biệt vai trò. Rót trà theo thứ tự khách trước, chủ sau, thể hiện sự tôn trọng. Khách không nâng chén trước chủ nhà, thể hiện sự lễ phép.

Thưởng thức trà:

Dùng một tay bưng chén, tay kia che kín mặt chén, thể hiện sự trân trọng. Nâng chén sát mũi cảm nhận hương trà, thể hiện sự tinh tế. Uống trà chậm rãi, từng ngụm nhỏ, không phát ra tiếng, thể hiện sự thanh tao. Quay mặt sang một bên khi có người lớn tuổi, thể hiện sự kính trọng, cử chỉ nhẹ nhàng, kín đáo, thể hiện sự lịch thiệp.

Chúng ta vừa tìm hiểu về trà đạo và các nền văn hóa trà đạo trên thế giới. Ngoài việc giúp chúng ta có thêm kiến thức về trà, Bách Liên còn cung cấp các sản phẩm về trà thơm ngon, chất lượng. Nếu bạn có nhu cầu tìm hiểu về trà đạo và thưởng thức các loại trà thơm ngon thì hãy đến với Bách Liên ngay nhé!

Bách Liên