Chén Thiên Mục – Kim Du Trích

Kim Du Trích là một biến thể của men Du Trích (油滴 – Yóu Dī – Giọt Dầu), một trong những loại men kinh điển của chén Thiên Mục Kiến Trản.

Đặc điểm của men Kim Du Trích

• Nền men: Giống như các loại Kiến Trản khác, men Kim Du Trích thường có nền màu đen tuyền hoặc nâu sẫm, tạo độ sâu và tương phản cho các họa tiết.
• Hoa văn “Giọt Dầu”: Đặc trưng của men Du Trích là bề mặt có những chấm tròn nhỏ li ti, lấp lánh như những giọt dầu nổi trên mặt nước. Các chấm này có kích thước khác nhau, phân bố ngẫu nhiên hoặc có quy luật, tạo nên vẻ đẹp huyền ảo, kỳ diệu.
• Màu sắc “Kim” (Vàng): Điều làm nên sự khác biệt của Kim Du Trích là những chấm giọt dầu này có màu vàng óng ánh, lấp lánh như vàng kim loại. Khi chén được đặt dưới ánh sáng, những chấm vàng này sẽ phản chiếu ánh sáng, tạo ra hiệu ứng rực rỡ và sống động, tựa như bầu trời đêm đầy sao lấp lánh hoặc những hạt bụi vàng bay lơ lửng.

Kỹ thuật hình thành men Kim Du Trích

Men Kim Du Trích được tạo ra thông qua kỹ thuật nung gốm sứ độc đáo của Kiến Trản, với các yếu tố then chốt:

• Nguyên liệu: Men Kiến Trản được làm từ đất sét địa phương (Kiến Diêu) rất giàu oxit sắt (Fe2O3) và các khoáng chất khác (như oxit nhôm, silica, kali, magie).
• Nhiệt độ nung cực cao: Chén được nung trong lò củi truyền thống ở nhiệt độ rất cao, thường trên 1300°C.
• Kiểm soát khí quyển lò: Quá trình nung diễn ra trong môi trường lò nung củi với sự kiểm soát chặt chẽ về lượng oxy (môi trường khử). Ở nhiệt độ cao, các hạt oxit sắt trong men sẽ tách ra khỏi liên kết ban đầu, tan chảy và sau đó kết tinh lại thành các hình tròn nhỏ.
• Phản ứng “hỏa biến”: Sự khác biệt về màu sắc của các “giọt dầu” (vàng, bạc, xanh lam,…) là do sự thay đổi về trạng thái oxy hóa của sắt và các nguyên tố kim loại khác trong men dưới tác động của nhiệt độ và môi trường lò nung. Để tạo ra màu vàng kim, các nghệ nhân cần có kỹ thuật và kinh nghiệm vượt trội trong việc kiểm soát các yếu tố này, khiến các hạt kết tinh có ánh kim loại vàng.

Ý nghĩa và giá trị

• Tính độc nhất: Giống như tất cả các loại men Kiến Trản “hỏa biến”, mỗi chiếc chén Kim Du Trích là độc nhất vô nhị. Không có hai chiếc chén nào có hoa văn “giọt dầu” và màu sắc vàng kim giống hệt nhau, khiến chúng trở thành tác phẩm nghệ thuật cá nhân.
• Tính thẩm mỹ và sự huyền ảo: Vẻ đẹp lấp lánh của những giọt dầu vàng trên nền men đen sâu thẳm tạo nên một sức hút khó cưỡng. Khi rót trà vào chén, sự tương phản này càng trở nên nổi bật, tạo nên một trải nghiệm thị giác độc đáo.
• Giá trị sưu tầm: Những chén Kim Du Trích chất lượng cao, đặc biệt là của các nghệ nhân nổi tiếng, được giới sưu tầm đánh giá rất cao và có giá trị lớn.
• Tăng cường hương vị trà: Nhiều người yêu trà tin rằng chén Kiến Trản, với cốt đất giàu sắt và lớp men đặc biệt, có khả năng làm mềm nước, giảm độ chát và tăng thêm hương vị ngọt hậu cho trà, đặc biệt là trà Phổ Nhĩ, trà đen (hồng trà) và các loại trà oxy hóa.

Chén Thiên Mục Kim Du Trích không chỉ là một trà cụ để thưởng trà mà còn là một tác phẩm nghệ thuật gốm sứ đỉnh cao, mang vẻ đẹp huyền ảo, quý giá và ý nghĩa sâu sắc trong văn hóa trà đạo.